Perun Gromowładny – Słowiański bóg piorunów

Słowiański bóg piorunów

Perun – bóg burz, piorunów oraz błyskawic zajmuje najwyższe miejsce w panteonie bogów słowiańskich. Odznaczający się niespotykaną siłą, wszechpotężny Perun stał się panem niebios i  świata. Etymologia słowa Perun jest dość złożona: wywodzi się od pnia „perk”,
w językach indoeuropejskich oznaczającego dąb; „per” natomiast oznacza “uderzać”, perun zaś to “osoba, która uderza” –  uderza również piorun, dlatego Perun powinien Wam się od razu kojarzyć z piorunem. Co ciekawe, zjawisko zwane “piorunem” wzięło swoją nazwę od boga Peruna, a nie odwrotnie!

Perun – Słowiański Bóg Piorunów

W mitologii nordyckiej odpowiednikiem Peruna jest Odyn, mimo że z wyglądu bliżej mu do Thora. Muskularny, bardzo dobrze zbudowany, z długą brodą w kolorze miedzi, poruszał się rydwanem ciągniętym przez kozy. Jego główną bronią był ogromny topór lub młot  (podania nie są jednoznaczne – w mitologii znajdziemy różne wersje narzędzi walki, którymi się posługiwał). Młot Peruna, podobnie jak młot Thora, raz rzucony zawsze wracał do rąk właściciela.
Perun, gromowładny bóg grzmotów i piorunów, jest również patronem żołnierzy oraz szlachetnie urodzonych wojowników. To on stał na straży praworządności.  Źródła pisane, jak i przekazy ludowe potwierdzają mitologiczny motyw walki między walecznym Perunem a uosabiającym siły chaosu Żmijem (jednym z wcieleń władcy zaświatów, Welesem).

Perun, mimo aury grozy, jaką roztaczał wokół siebie, był najbardziej wyczekiwanym przez lud bogiem. To dzięki niemu nadchodziła wiosna – jego piorun zwiastował urodzaj, przez otwieranie brzucha Ziemi wydobywał rośliny na światło świata. Perun był tępicielem ciemnych bogów i ich sług, sprawował rządy i sądy nad żywiołami.

Perun zwierzchnik bogów

Chętnie opowiadane historie o Perunie miały pomóc wyjaśnić zjawiska, które otaczały ówczesnych Słowian. Trzęsienia ziemi, gwałtowne burze i inne akty natury często przypisywano Perunowi i jego ognistemu temperamentowi. Jako przywódca bogów, Perun odzwierciedlał nieziemską moc i jej wpływ na ludzki świat. Niederle, wybitny badacz słowiańszczyzny pisał o Perunie, że jest on prastarym, domowym, słowiańskim, nieuczłowieczonym ubóstwieniem gromu i błyskawicy.

Badania najwcześniejszych podań i mitów dowodzą, iż Perun to bóg-heros dosiadający konia lub rydwanu, w ręku dzierżący młot bądź topór bojowy, który jest symbolem błyskawic i grzmotu. Pojawia się w koronie dębu i stamtąd ciska swe pioruny. Symbolami Peruna są więc dąb, kamień i młot (młot był także przedmiotem kultu).

Perun ze swoim potężnym toporem

Początki Peruna w mitologii słowiańskiej

Początki mitologii słowiańskiej sięgają przeszło tysięcy lat, niestety –  w porównaniu do mitologii rzymskiej lub greckiej – nie została spisana aż do VI wieku naszej ery.

Po zebraniu wszystkich historii razem, Perun był postrzegany jako jeden z najwybitniejszych i najważniejszych bogów słowiańskich. Bizantyjski historyk znany pod imieniem Prokopiusz lub Prokop z Cezarei, pisał o Słowianach, iż (…)uważają oni, że jeden tylko bóg, twórca błyskawicy, jest panem całego świata (…). Nie wymienił on, co prawda, imienia owego boga, jednak badacze są jednomyślni, że miał na myśli Peruna. Co ciekawe, Słowianie, którzy żyli w zachodnich rejonach Europy, nie wspominają Peruna bezpośrednio po imieniu, jednak istnieje wiele odniesień, które bezsprzecznie wskazują, że był im dobrze znany

Wzmianka o Perunie pojawiła się w kronikach ruskich w X wieku n.e., w 907 roku Ruś zawierała układy z Bizancjum i “klęli się na swoje miecze i na Peruna swego boga”. Jeden z władców pogańskiej Rusi, Włodzimierz, podjął próbę stworzenia religii państwowej, wystawiając w Kijowie i Nowogrodzie panteon bogów, na którego czele stanął Perun: I postawił bałwany na wzgórzu (…) Peruna drewnianego, a głowa jego srebrna, a wąs złoty… Od tego momentu kult Peruna oraz innych bogów zaczął się bardzo szybko rozprzestrzeniać, niestety – wszystko ma swój koniec. W roku 988 książę Włodzimierz postanowił przyjąć chrzest i zakończyć państwową rolę Peruna, “kazał bałwany poprzewracać (…) Peruna zaś kazał przywiązać koniowi do ogona i wlec z góry (…) a dwunastu ludziom kazał bić go prętami (…) I przywlekłszy porzucili go do Dniepru”. Posąg Peruna został zatopiony w okolicy Nowogrodu, a żeglarze mijający to miejsce wrzucali do wody drobne ofiary ku czci i pamięci Gromowładnego.

Perun toczy bój z Welesem

Oddawanie czci Perunowi

Nie ulega wątpliwości, że dla Słowian Perun był potężnym bogiem, któremu w różny sposób oddawano cześć. Słowianie honorowali go, tworząc na jego podobieństwo statuetki wykonane z dębowego drzewa lub kamienia. Dębowe statuetki pozostały najbardziej widoczną formą, w której “zakuty” był Perun.  W rzeczywistości w wielu słowiańskich wioskach rzeźbiono Peruna w najbardziej widocznym dębie, aby chronił mieszkańców wioski i zapewnił im urodzaj.

Symbol Peruna

Powyższy symbol Peruna ma zapewniać ochronę przed piorunami i innymi nieszczęściami. Rzeźbiony najczęściej na belach i fundamentach domostwa. Zdarza się, że jest identyfikowany z powszechnym u nas kultem solarnym i symbolami solarnymi. Współcześnie pojawia się w postaci rozety podhalańskiej bądź karpackiej.

Po dziś dzień, zwłaszcza u podnóża gór lub w świętych gajach starożytnych dębów, można się natknąć na kapliczki ku czci Peruna. Częstą praktyką było łączenie modłów ze składaniem ofiar ze zwierząt. To nie jedyny wyraz oddawania czci gromowładnemu bogowi –   każdy czwarty dzień tygodnia był bowiem dniem Peruna. To kolejne odniesienie do Thora, któremu w mitologii nordyckiej również przypisuje się czwarty dzień tygodnia jako dzień ku jego czci.

Słowiański bóg piorunów – Perun

Niech Perun ma Was w swej opiece! Za każdym razem, gdy w ziemię uderzy piorun, przypomnijcie sobie o Perunie – bo on właśnie daje o sobie znać!

W naszej ofercie znajdziecie koszulkę z motywem naszego najważniejszego bóstwa – słowiańskiego boga Peruna!