Czaszka – memento mori czy memento vitae?
Motyw czaszki, od wieków spotykany w literaturze, malarstwie, jak i innych dziedzinach sztuki, do dziś jest jednym z najchętniej wykorzystywanych symboli artystycznych – jego popularność, widoczna m.in. w pracy tatuatorów oraz branży odzieżowej, wiąże się przede wszystkim z siłą przekazu oraz świadczy o niesłabnącym zainteresowaniu tym, co uniwersalne, a zarazem nieuniknione – większości z nas bowiem motyw czaszki kojarzy się ze śmiercią i kruchością życia. Czy słusznie?
Symbol czaszki, odczytywany najczęściej jako marność, swoiste memento mori, stanowi zarazem oznakę nieśmiertelności, niezniszczalności, wiedzy, pobożności oraz mądrości. Bogactwo interpretacji, niosące ze sobą zarówno pozytywne, jak i negatywne konotacje, wyrosło na gruncie różnorodności kultur, a zatem i odmienności w rozumieniu oraz sposobie ukazywania tego samego motywu.
W plastyce, a więc nie tylko w malarstwie, lecz we wszelkiego rodzaju wytworach wizualnych, wpatrujący się w czaszkę starzec będzie symbolizować starość, tzw. czwarty wiek człowieka; cnotę zaś i sławę osoby portretującej przedstawi okalający czaszkę wieniec wawrzynowy (już od czasów starożytnych obrazujący męstwo, odwagę; zwycięstwo). W literaturze motyw czaszki najczęściej symbolizuje przemijanie, marność, a także bezsilność. A jak ją przedstawia sfera sacrum?
W religii chrześcijańskiej, odchodzącej od negatywnej interpretacji symbolu czaszki, ukazywana jest jako obraz pokuty i pobożności – stanowi atrybut Marii Magdaleny
i św. Franciszka. We wschodnich wierzeniach zaś, hinduizmie i buddyzmie, uosabia srogie bóstwa, a w legendach oznacza połączenie mikro i makrokosmosu.
Motyw czaszki w grupach i jednostkach militarnych
Nie sposób pominąć motywu czaszki wykorzystywanego w wojskowości, tzw. Totenkopf, pełniącego rolę złowrogiego ostrzeżenia oraz wyrażającego gotowość poniesienia najwyższej ofiary w walce z nieprzyjacielem. Wielokrotnie pojawiał się w insygniach historycznych i współczesnych grup szturmowych oraz oddziałów militarnych (w tym polskich). Do najbardziej rozpoznawanych należą insygnia nazistowskich sił zbrojnych: SS (Schutzstaffel) i Waffen-SS:
Motyw tatuażu
Utrzymująca się popularność omawianego symbolu ma swoje źródło zarówno w jego znaczeniu, jak i w indywidualnych możliwościach interpretacji, nie tylko językowych – jeśli porównamy różne wzory wytatuowanych czaszek, naszą uwagę zwróci bogactwo zastosowanych stylów oraz różnorodność ich ukazywania: od formy realistycznej, poprzez biomechanikę, old school czy tatuaże żeglarskie.
Przypominając o nieuchronnym przemijaniu i kruchości ludzkiego życia, czaszka symbolizuje także odwagę i męstwo. Posiadająca ją osoba może być odbierana jako silna i o mocnym charakterze, albo taka, której – ze względu na skrywaną tajemnicę, nie powinniśmy ufać. Należy wystrzegać się podobnych ocen – nie zapominajmy, że tatuaż może oznaczać filozoficzne podejście do życia lub być celowym, upiększającym ciało, zabiegiem estetycznym.
Tirvall
Nie powinniśmy się bać motywu czaszki, bo nie takie jest jej zadanie. Kiedy zobaczycie czaszkę pomyślcie o dotychczasowej wiedzy, o potędze i nieśmiertelności. Dla nas zdecydowanie memento vitae, nie bez powodu inspirowaliśmy się nią przy tworzeniu naszego firmowego logo.
Wzór “Czaszka” znajdzie u nas pod linkiem: https://tirvall.com/krotki-rekaw/czaszka-6.html